Seçim sistemi değişiyor

Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemine geçilmesiyle birlikte başlayan anayasaya uyum mesaisi, Meclis´in 1 Ekim´de başlayacak yeni yasama yılında artarak devam edecek. 2019´a kadar çıkarılması gereken uyum düzenlemelerinin en önemlisi olarak sayılan seçim sistemi konusunda radikal değişiklikler yapılması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan´ın başbakanlığı döneminde gündeme getirdiği, ?Dar bölge ve daraltılmış bölge´ seçim sistemlerine ilişkin bugüne kadar herhangi bir adım atılamadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, önceki akşam TBMM´deki iftarda, yeni anayasa kapsamında seçim kanununda köklü değişiklikler yapılması gerektiğini hatırlatarak, ?Milletvekilleriyle seçmenleri arasındaki ilişkiyi güçlendirmek için dar veya daraltılmış seçim bölgesi alternatifleri başta olmak üzere demokrasimizi güçlendirecek tüm teklifleri tartışmalıyız? demişti. AK Parti yönetimi, 2013 yılında bu iki sistemi tartışmaya açmak istemiş, ancak muhalefet partileri destek vermeyince, öneri rafa kaldırılmıştı.

?ÇATI YASA´ OLABİLİR

Türkiye´de, hâlen ?Seçimlerin temel hükümleri, milletvekilliği seçim yasası, mahalli seçimler yasası ve Cumhurbaşkanlığı seçim yasası? olmak üzere 4 düzenleme bulunuyor. AK Parti, yeni anayasaya uyum kapsamında, bu yasaların tek bir metinde toplanarak ?Çatı bir yasanın´ yapılmasını istiyor. Yeni Anayasa kapsamında, gündeme getirilmesi gereken Seçim Kanunu değişiklikleri için AK Parti, geçmişte hazırladığı dar bölge ve daraltılmış bölge önerilerini revize ederek yeni dönemde Meclis gündemine getirmeye hazırlanıyor.

YÜZDE 7 BARAJLI BÖLGE

Cumhurbaşkanı Erdoğan´ın, tartışmaya açılacak önerilerden ?yüzde 7 veya yüzde 5 barajlı daraltılmış bölge´ sistemine sıcak baktığı biliniyor. Bu sistem ile Türkiye´de her seçim bölgesi 5-6 milletvekilinden oluşacak. İller buna göre seçim çevrelerine ayrılacak. Küçük iller ya başka iller ile birleştirecek ya da birkaç milletvekillinin bulunduğu yerler bir bölge sayılacak. Seçim barajının ise bu sistemde yüzde 10´dan yüzde 7´ye veya yüzde 5´e düşürülmesi planlanıyor.

BARAJSIZ DAR BÖLGE

Dar bölge sistemine göre ise barajsız seçim sistemi uygulanıyor. Buna göre Türkiye, seçilecek milletvekili sayısı kadar, seçim çevresine ayrılacak ve her bir bölgeden bir milletvekili seçilecek. 2019´da milletvekili sayısı 600 olarak uygulanacağı için, dar bölgeye geçilmesi durumunda Türkiye de 600 seçim çevresine ayrılmış olacak. Seçim çevresini birinci sırada tamamlayan parti adayı veya bağımsız aday milletvekili olmaya hak kazanmış olacak. İngiliz modeli olarak bilenen ve hâlen İngiltere´de uygulanan dar bölge seçim sistemi Türkiye´de ilk kez 1950 -1954-1957 seçimlerinde kullanıldı. Oylar nispi çoğunluk sistemiyle dar bölgeye göre belirlendi. 1960 darbesiyle seçim sistemi de değişti. Nispi temsil sistemi getirildi. 1980 darbesi ile de seçim barajı yüzde 10 olan sistem getirildi.

600 VEKİLDE MHP AVANTAJLI

Öte yandan, yeni anayasa ile milletvekili sayısının 550´den 600´e çıkarılmasının MHP´ye avantaj sağladığı yorumları yapılıyor. AK Parti, yeni anayasa hazırlıkları yaparken, 1 Kasım seçim sonuçları baz alınarak, milletvekili sayısının 50 artırılması durumunda hangi partinin avantajlı olacağına yönelik bir simülasyon yapmıştı. Bu simülasyonda, mevcut seçim sistemi ile seçimlere girilirse, MHP´nin milletvekili sayısını artırabileceği tespit edilmişti. Türkiye gazetesinde yer alan habere göre AK Parti, diğer uyum düzenlemeleri gibi dar bölge veya daraltılmış bölge konusundaki çalışmaları da MHP ile birlikte yürütmeyi planlıyor. MHP´nin seçim barajının yüzde 7´ye düşürülmesine sıcak baktığı, ancak dar bölge veya daraltılmış bölgeye destek vermeyebileceği yorumları yapılıyor. MHP bu sisteme, HDP´nin bölgede etkili olacağı gerekçesiyle itiraz ediyor. (Yeni Şafak)