Türkiye`de cumhuriyet tarihinin en geniş kapsamlı ve uzun süreli elektrik kesintisinin yankıları devam ediyor. Türkiye`nin dört bir yanında elektrik santrallarının şebekeye verdiği akımla iletim hatlarının performansını kaydeden takip cihazları, önceki gün sistemin çöktüğü an olan 10.36`da yaşananları saniye saniye kaydetti.
Haberturk`ün eriştiği bir takip cihazının veri grafiğine göre her şey 15 saniyede başladı ve bitti. Ekonomi sayfalarında sıkça yer alan Euro/ Dolar grafiklerindeki gibi Türkiye`nin elektrik sistemindeki dalgalanma grafikle ortaya kondu. Önce 10.32`de yetkililerin de açıkladığı gibi büyük bir elektrik santralı sistemden çıktı. Yani sisteme elektrik vermeyi durdurdu. Bir santralın herhangi bir nedenden dolayı devre dışı kalması olağan bir durum olarak kabul ediliyor. Elektrik iletim sistemi kendini bu gibi durumlara karşı dengeliyor. Ancak saatler 10.36`yı gösterirken sistem bu sefer kendini toparlayamadığının ilk sinyalini verdi. Saat 10.36`nın ikinci saniyesinde voltajda yüzde 30`a varan oranda ani bir düşüş yaşandı. Elektriğin frekasında ise hafif bir oynama oldu. Beşinci saniyeye girildiğinde sistem tekrar normale döndü. Ancak 11. saniye itibarıyla voltaj bu sefer yüzde 50 düştü. Elektriğin frekansında ise aşağı yukarı yönlü oynamalar başladı. Artık 10.36`nın 15 saniyesine gelindiğinde normalde 30 bin voltun üzerinde seyreden voltaj neredeyse sıfırı gördü. Frekans dalgalanması ise 75 hertz ile 35 hertz arasından gidip geldi. Takip cihazının kaydı 16. saniyeye girerken, Türkiye`de elektrikler kesilmeye başladı.
MÜHENDİSLİK HATASI MI?
Önceki gün yaşananların nedenlerine ilişkin araştırmalar devam ediyor. Ancak sektör uzmanları, kesintiyi tetikleyen sorunun sebebi ne olursa olsun, büyümesinde bir "mühendislik hatası" olduğu iddiasını gündeme getiriyor. Elektrik sistemini bu gibi dalgalanmalara karşı koruması gereken rölelerin ayarlarında hata olması gerektiği, başka türlü genele bu kadar yayılmış bir kesintinin yaşanamayacağı ifade ediliyor.
DALGALAR SIFIRLANDI
Yukarıdaki grafikte üstten ilk iki çizgi ana grafikte olduğu gibi sırasıyla voltaj ve frekansı gösteriyor. Üçüncü çizgi bir müşterinin çektiği akımın değerini ifade ediyor. Dördüncü voltajın, beşinci de frekansın dalga formunu yansıtıyor. Çekilen akım sıfırlanırken, dalga formları daralıp düz çizgi haline gelerek sıfırlanıyor.
KESİNTİYE NE SEBEP OLDU?
-Büyük ölçekli bir santral sistemden çıktı. Santral elektrik piyasasında oluşan fiyatla zarar edeceği için arıza bildirdi ya da gerçekten bir arıza yaşadı.
-Sistem, bu gibi durumlarda daha önce yaşandığı gibi yükü dengeleyecek adımları atmaya çalıştı. Ancak başarılı olamadı dalgalanmalar kesinti getirdi.
-Sistemi koruması gereken rölelerin ayarlarında mühendislik hatası olduğu, kesintinin büyüklüğünün asıl kaynağının bu olduğu iddia edildi.
BU 3 SORUN KİLİTLEDİ
ARZ-TALEP DENGESİ BOZULDU
1-Tüm Türkiye`yi karartan ilk darbe, Ege`den geldi. Ege`de, ENKA ve Soma dahil büyük santrallar devre dışı kaldı. Sistemi bir anda arz talep dengesi bozuldu.
İKİNCİ ATAK ADANA`DAN
2- Üretimin düştüğü ve sistemin zorlandığı anda Adana ve çevresinden binlerce megavata ulaşan yoğun elektrik talebi geldi. İkinci darbeyi yiyen sistem hızla çöküşe geçti.
AVRUPA ÇÖKÜŞÜ TETİKLEDİ
3-Yürütülen çabalar, Avrupa iletim sisteminin (ENTSO-E) etkisiyle yeni bir açmazla karşı karşıya kaldı. Avrupa`dan ters yönde akım geldi, sistemin toparlanması mümkün olmadı.